Een warmtenet realiseren? Check vooraf deze lessons learned van ervaringsdeskundigen en vergroot de kans op succes!
Warmte wordt gezien als een duurzame en toekomstbestendige oplossing voor het verwarmen van de gebouwde omgeving. Bij de realisatie van een warmtenet komt echter wel het een en ander kijken. Zeker als je de kans op succes wilt verhogen, is het goed vooraf een aantal punten in acht te nemen.
We praten met Natallia Tan, projectleider Warmte Infra bij Enpuls. Zij nam deel aan het project EnergywebXL, waarbij restwarmte vanuit het haven- en industriegebied in Moerdijk ingezet zou worden om bedrijven en woningen in de wijde omtrek te voorzien van warmte. Ben je beleidsmaker bij de lokale of landelijke overheid of op een andere manier betrokken bij de warmtetransitie? Lees verder voor de belangrijkste lessons learned uit dit warmtenetproject.
De CO2-uitstoot in West-Brabant verlagen door verduurzaming van de warmtevraag van de glastuinbouw en industrie. Dat was het hoofddoel van project EnergywebXL. Samen met provincie Noord-Brabant, Shell, de Suiker Unie en het glastuinbouwgebied Nieuw Prinsenland bereidde Enpuls de aanleg van een warmtenet en een CO2-leiding voor. Het realiseren van een eerste verbinding, waarbij de warmtevraag van de glastuinbouw ingevuld zou worden met restwarmte vanuit Shell, was fase één. Indien succesvol, zouden ook kernen in de omgeving aangesloten kunnen worden op het warmtenet.
“Het was een project met veel potentie, maar door een aantal veranderde omstandigheden was het na een jarenlange voorbereiding ineens niet meer uitvoerbaar”, vertelt Natallia. “De daling van de gasprijzen en de stijging van de elektriciteitsprijzen en de Opslag Duurzame Energie hebben een grote impact gehad op onze businesscase, die vanaf het begin natuurlijk al uitdagend en kapitaalintensief was. Ook de beperkte beschikbaarheid van externe CO2, die de glastuinbouw nodig heeft voor plantgroei, speelde een rol. Hetzelfde geldt voor de beoogde gebiedsuitbreiding, die onder druk kwam te staan door de oplaaiende stikstofdiscussie. Eind 2019 hebben we gezamenlijk moeten besluiten het project stil te leggen.”
Ondanks dat het project in kosten en investeringen per ton bespaarde CO2 relatief goedkoop was, bleek de businesscase in dit geval niet haalbaar. “Spijtig, maar het project kan tóch een voorbeeld zijn voor de realisatie van warmtenetten”, aldus een bevlogen Natallia. “De potentiële energiebesparing stond gelijk aan 50.000 huishoudens! Reden genoeg dus om te leren van de zaken die bij ons roet in ’t eten gooiden. Als onderstaande punten aangepakt worden, hebben toekomstige warmtenetten meer kans van slagen.”
1. Geef overheidssubsidies vorm
“Dit soort projecten is kapitaalintensief en subsidies vanuit het rijk zijn essentieel. Helaas staat alles rondom overheidssubsidies voor warmtenetten nog in de kinderschoenen. Dit jaar zijn de eerste contouren geschetst, de nadere invulling moet nog uitgewerkt worden. Terwijl het een voorwaarde is voor het van de grond komen van warmtenetten. Dergelijke projecten kunnen niet alleen door de initiatiefnemers gedragen worden.”
2. Bekijk zaken vanuit een ander perspectief
“Om de doelstellingen uit het Klimaatakkoord te kunnen behalen, is een goed ondersteuningsregime en consistente regelgeving vanuit de overheid belangrijk. Hiervoor is het nodig een aantal zaken vanuit een ander perspectief te bekijken. Kijk bijvoorbeeld naar de energiebelastingen en CO2-erkenning, specifiek voor de verduurzaming van de glastuinbouw. Hebben bepaalde prikkels nog altijd het gewenste effect voor de warmtetransitie? Een ander issue is de CO2-levering aan de glastuinbouw voor de plantengroei. Als het idee is dat glastuinbouwbedrijven op termijn ook hun eigen WKK-installatie uit gaan zetten, dan moet die CO2 ergens anders vandaan komen. Ondersteunend beleid is hiervoor hard nodig.”
3. Creëer een incentive voor hergebruik van restwarmte
“Het is natuurlijk absurd om warmte ergens weg te koelen, terwijl het gewoon gebruikt kan worden om bedrijven en woningen in de omgeving op een alternatieve manier te verwarmen. Industriële restwarmte is bovendien een bron van warmte die we goed kunnen inzetten voor warmtenetten. Door bijvoorbeeld een heffing op het lozen van restwarmte in te voeren, creëer je een incentive voor de ontwikkeling van warmtenetten.”
4. Kijk naar lange termijn bij de stikstofdiscussie
“Het klopt dat we te veel stikstof uitstoten met z’n allen. Dit komt onder andere door ons verkeer, de landbouw en de bouw van infrastructuur en utiliteiten. En dus mag je niet zomaar een glastuinbouwgebied uitbreiden of een regionaal warmtenet aanleggen, zoals voor ons project nodig was. Hier komt te veel stikstofuitstoot bij kijken. Om toekomstbestendige verduurzaming mogelijk te maken, is deze aanleg aan de voorkant echter nodig.”
De conclusie? “Hulp vanuit de overheid is nú nodig!” zegt Natallia beslist. “Met alle mooie ambities en plannen om ons klimaat te verduurzamen, is veel geld gemoeid. Wat me extra zorgen baart in deze coronatijd, is dat klimaatplannen niet de benodigde prioriteit krijgen. Ze komen nog meer on hold door de huidige economische en gezondheidsproblemen. Het klimaat wordt gezien als langetermijnuitdaging. Terwijl het punt is dat we juist nú iets moeten ondernemen. We kunnen het ons niet veroorloven te wachten tot het te laat is. Tijd voor actie!”
Lees meer over onze Warmte Infra projecten.
Onze visie warmtenetten geven de belangrijkste prioriteiten van nu aan.