In december 2021 leggen veel gemeenten de laatste hand aan hun Transitievisie Warmte (TVW). Daarin staat hoe de gemeente toewerkt naar een warmtevoorziening zonder aardgas in uiterlijk 2050. De gemeenten stellen in deze visie vast welke wijk wanneer aan de beurt is.
Deze visie zal de komende jaren concreet uitgewerkt worden in Wijkuitvoeringsplannen (WUP) voor de wijken die als eerst aan de beurt komen. Deze plannen bepalen op wijkniveau wanneer en hoe een wijk verduurzaamd gaat worden. Er wordt een definitieve keuze gemaakt voor het warmtealternatief voor een wijk en het moment waarop het aardgas in de wijk wordt afgesloten.
Warmtenetten vormen een belangrijke oplossing voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving. En daar waar industriële restwarmte beschikbaar is, leent het zich uitstekend als aanjager voor de ontwikkeling van regionale warmtenetten.
In onderstaande video presenteren we graag onze visie op hoe industriële restwarmte een grote bijdrage kan leveren aan het aardgasvrij maken van geschikte wijken.
Q: Wat is restwarmte?
A: Industrieën en datacenters kunnen een overschot aan warmte hebben. Wanneer deze warmte in de huidige situatie niet nuttig wordt gebruikt in het eigen bedrijfsproces en wordt gekoeld en geloosd, dan spreken we van restwarmte.
Q: Wat is het verschil tussen restwarmte en aftapwarmte?
A: Er is onderscheid te maken tussen restwarmte en aftapwarmte. In de Europese richtlijn voor hernieuwbare energie is restwarmte gedefinieerd als warmte die over is in een industrieel proces en waar geen extra brandstof voor is gebruikt. Verbranding van afval en gebruik van restwarmte uit een energiecentrale die ten koste gaat van het elektrische rendement van de centrale, kunnen strikt genomen dus niet beschouwd worden als restwarmte.
Q: Waarom is een bronnenstrategie nodig?
A: Warmtebronnen kennen vrijwel allemaal een verwachte levensduur die korter is dan die van het warmtenet en de aangesloten gebouwen. Een warmtenet ontleent daarom geen bestaansrecht op basis van één enkele actuele warmtebron, maar aan de warmtevraagdichtheid van een gebied. Om te voorkomen dat er op termijn grote risico’s ontstaan is een strategisch bronnenstrategie en -plan belangrijk. Zeker indien in aanvang sprake is van slechts een enkele bron.
Q: Waar moet je aan denken in geval van een goede bronnenstrategie?
A: Kies op basis van de generieke beschrijving van de mogelijke bronnen (principe, mogelijke schaalgroottes, mogelijke temperatuur, randvoorwaarden, plussen, minnen en indicatie kosten en duurzaamheid) en de lokale omstandigheden de mogelijke bronnen voor het hele gebied. Leg daarnaast een relatie tussen de bronnenstrategie en het temperatuurregime, want de maximum aanvoertemperatuur die een bron kan leveren wordt primair bepaald door de kenmerken van bron.
Q: Wat zijn de aandachtspunten bij het toevoegen en vervangen van warmtebronnen?
A: Het toekomstig warmteprofiel gaat veranderen naarmate er meer duurzame warmtebronnen beschikbaar komen en lagere temperatuur warmtenetten door verdere isolatie een grotere rol krijgen. De verduurzaming van een warmtenet kan niet op basis van een enkele warmtebron. De eigenschappen van alternatieve duurzame warmtebronnen (zoals temperatuur, vollasturen en toepasbaarheid) zijn meer uiteenlopend dan de eigenschappen van fossiel en houtige biogrondstoffen, waardoor een mix van warmtebronnen noodzakelijk is.
Restwarmte | Expertise Centrum Warmte (ECW)
Factsheet van Expertise Centrum Warmte over restwarmte voor het maken van de transitievisie warmte en uitvoeringsplannen door gemeenten.
Bekijk op Expertise Centrum Warmte
Restwarmte | RVO.nl
Overzichtspagina met informatie en mogelijkheden voor bedrijven die de warmte die bij (industriële) processen overblijft duurzaam wil inzetten.
https://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/duurzame-energie-opwekken/restwarmte
Warmtenetten | Topsector Energie
Uiteenzetting van de huidige markt en groeimogelijkheden voor warmtenetten. Daarnaast een ‘Portfolio analyse’ met daarin lopende en afgeronde innovatie projecten bij TKI Urban Energy op het gebied van warmtenetten.
https://www.topsectorenergie.nl/tki-urban-energy/kennisdossiers/warmtenetten
Warmtenetten ontrafeld: een praktische handleiding | TKI Urban Energy
Een praktische, digitale handleiding die specifiek is opgesteld voor politici, bestuurders, ambtenaren, lokale duurzame energiecoöperaties en alle anderen die zich met warmtenetten bezighouden. ‘Warmtenetten ontrafeld’ geeft een helder overzicht van de belangrijkste onderdelen van een warmtenet en wat er nodig is voor succesvolle toepassing en implementatie.
https://www.topsectorenergie.nl/nieuws/warmtenetten-ontrafeld-een-praktische-handleiding
Kamerbrief visie transitie warmtesysteem | Rijksoverheid
Minister Van 't Wout (EZK) geeft een visie op het warmtesysteem en de ontwikkeling daarvan. Dit moet gemeenten ondersteunen bij hun plannen voor het verduurzamen van de warmtevoorziening van gebouwen.
Bekijk op Rijksoverheid
Vaart maken met warmtenetten | Enpuls
Visie van Enpuls met betrekking tot collectieve warmtesystemen met daarin een serie voorstellen en aanbevelingen om vaart te maken met warmtenetten.
https://www.enpuls.nl/visie/collectieve-warmtesystemen/
Startanalyse aardgasvrije buurten, versie 2020 | PBL
De Startanalyse van PBL geeft informatie over vijf strategieën om gebouwen zonder aardgas te verwarmen en is een hulpmiddel voor gemeenten bij het ontwikkelen van een Transitievisie Warmte. De Startanalyse geeft globale resultaten van de nationale kosten voor alternatieven voor aardgas per buurt en gemeente in de vorm van een gemeenterapport, een viewer en een datapakket.
https://themasites.pbl.nl/leidraad-warmte/2020/
Nieuw warmtescenario | Berenschot
Een door Berenschot uitgevoerde exercitie voor CO2-reductiescenario waarbij grootschalige inzet van duurzame warmte een grote rol speelt naast en geïntegreerd met moleculen en elektronen.
https://www.berenschot.nl/nieuw-warmtescenario
Restwarmte, de stand van zaken | CE Delft
In deze verkenning is de huidige stand van zaken met betrekking tot restwarmte in beeld gebracht voor beleidsmakers: welk beleid en welke wet- en regelgeving zijn op dit moment relevant, welke kansen zijn er voor benutting van restwarmte, wat zijn de belangrijkste barrières en oplossingen?
https://ce.nl/publicaties/restwarmte-de-stand-van-zaken/