Schaf je een dure Tesla aan, dan krijg je subsidie op de koop toe. Maar hoe doe je mee met de energietransitie met minder budget? Een tweedeling tussen arm en rijk dreigt. De overheid moet vaart maken met het dichten van die kloof, stellen Maurijn de Heus, explorer bij Enpuls en gedragswetenschapper Koen Straver van TNO in de podcastserie Nieuwe Energie.
‘Duurzaam leven wordt een soort luxegoed’, signaleert Maurijn. ‘Het klinkt heel zwaar, maar we gaan wel die kant op. Subsidies op Tesla’s voor de elite, terwijl er ondertussen een groep ontstaat voor wie de energietransitie te duur wordt.’ Energiearmoede ligt op de loer. Nu al zijn er 650.000 mensen in ons land die moeite hebben om de energierekening te betalen. In 2030 zijn dat er mogelijk al 1,5 miljoen.
Gesprekspartners Maurijn en Koen schetsen de kloof in de praktijk. Met je Citroen AX uit 1997 kom je over een tijdje je eigen stad niet meer in, door steeds strengere regelgeving. Ondertussen stijgen voor jou de brandstofprijzen, terwijl de rijkere medemens zorgeloos rondzoeft in zijn elektrische auto. Kun je geen isolatie, zonnepanelen of warmtepomp betalen? Dan stijgt je energierekening. De gasprijs schiet omhoog zodra de winning van Gronings aardgas stopt. Stad en regio dreigen ook nog eens verder uit elkaar te groeien. Want woon je op het platteland, dan kijk je uit op een groeiend woud van windmolens die vooral de stad van stroom voorzien.
Als dat het beeld wordt van de transitie, dan is dat een behoorlijke mismatch met het oorspronkelijke idee van een duurzame samenleving, aldus Maurijn. ‘Ooit is bedacht dat groene energie deelbaar is. Dat sociale idee gaat kraken.’ Koen vult aan: ‘Duurzaamheid voor iedereen moet absoluut het doel zijn maar is wel echt een opgave. In Engeland zitten nu al kinderen uit arme gezinnen rillend van de kou hun huiswerk te maken. Energiearmoede raakt de eigenwaarde van mensen, dat is echt zonde.’
Gelukkig gonst het lokaal van activiteiten. Enpuls ontwikkelde Buurkracht, dat buurtinitiatieven faciliteert en begeleidt. En de VvE-zonnecoach die helpt bij het realiseren van zonnepanelen op appartementen van Vve’s. In Delfshaven, een van de armste postcodegebieden van Rotterdam, is een bewonersinitiatief hard aan de slag met de transitie. Met onder meer een eigen energiecoöperatie, die zich hardmaakt voor zonnepanelen op de daken van scholen.
Tijdens een van de buurtbijeenkomsten organiseerde de energiecoöperatie een wok-challenge. Daar maakten bewoners kennis met inductiekoken om te wennen aan het idee om zonder gas te koken. In Utrecht volgen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een opleiding tot energiecoach. Zo’n coach doet nuttig werk door gezinnen te adviseren over duurzaam wonen. Maurijn: ‘En het gevolg is ook nog eens daadwerkelijk energiebesparing en dus geldbesparing. Het mes snijdt aan drie kanten.’
Hoe een energietransitie niet moet, weten we in Nederland eigenlijk al sinds de sluiting van de Limburgse kolenmijnen. Destijds schakelden we massaal over op aardgas. Gevolg: werkloosheid in Limburg. ‘En een Limburgse samenleving die compleet ontwricht raakte’, zegt Maurijn. ‘Banen scheppen bleek niet genoeg. De overheid moet niet bepalen, maar de wijken ingaan en luisteren wat mensen willen. Daar is gelukkig steeds meer aandacht voor, bijvoorbeeld bij het aardgasvrij maken van wijken. Het begin is er wel. Maar er is ook een masterplan van de overheid nodig.’
De overheid komt natuurlijk al wel met de nodige klimaatmaatregelen, constateert Koen. ‘Er is alleen nog geen doordacht beleid voor de mensen die we achterlaten in de transitie. Dat moeten de verantwoordelijke ministeries samen met bijvoorbeeld de Vereniging Nederlandse Gemeenten snel gaan opzetten. Het begint met erkenning van het probleem.’ Enpuls en TNO steken hier graag energie in.
Dit artikel is gebaseerd op de podcast serie: Nieuwe energie.
Enpuls heeft in samenwerking met voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal een praktisch proces en ondersteunende middelen ontwikkeld voor een collectieve wijkaanpak: de Slimme Wijken Aanpak. Daarin staat een stap-voor-stap benadering met isolatiemaatregelen centraal. De Slimme Wijken Aanpak wordt kosteloos aangeboden aan gemeenten en hun energieloketten.
Om de klimaatdoelen te halen, is iedereen nodig. Van lokale overheden en grote bedrijven tot particuliere woningeigenaren. Voor die laatste groep blijkt verduurzaming alleen vaak onvoldoende drijfveer om daadwerkelijk tot actie over te gaan. Om hen meer bij de energietransitie te betrekken, ontwikkelde Enpuls een inspiratieplaat.
In 2050 moet Nederland aardgasvrij zijn. De gemeenten staan voor een grote opgave om wijkgericht en planmatig te verduurzamen. Maar waar begin je?
Enpuls zet zich in om de grootschalige toepassing van hybride warmtepompen mogelijk te maken op de juiste plek en de juiste manier. Bekijk onze samenwerkingen.
Hoe maak je een vliegende start met de warmtetransitie in jouw gemeente? In welke wijken zit de meeste potentie rondom energiebesparing en duurzaamheid? En hoe krijg je hier groepen woningeigenaren sneller in beweging, zodat je klimaatafspraken uiteindelijk kunt waarmaken?
Onze conceptontwikkelaars spraken met tientallen bewoners om te achterhalen hoe ze precies keuzes maken bij woningverbetering. De ontwikkeling van Woonplan was een ware ontdekkingstocht, vertellen ze in dit blog.
De turbineketel van Tarnoc brengt duurzame verwarming rap dichterbij. Een half jaar geleden won Tarnoc de Enpuls Challenge. Tijd voor een follow-up!
De gemeenten staan voor een grote opgave om wijkgericht te verduurzamen. Enpuls ontwikkelde daarom een praktisch proces onder de naam Slimme Wijken Aanpak. Lees de brochure.
Een duurzame woning moet niet alleen vanzelfsprekend zijn, maar het moet ook persoonlijker, makkelijker en sneller kunnen.
De komende 10 jaar moeten zeker 1,5 miljoen huizen in Nederland worden klaargestoomd voor een toekomst zonder aardgas. Aan gemeenten de taak om die enorme opdracht te regisseren. Enpuls helpt een handje mee, met de lancering van de nieuwe Slimme Wijken Aanpak.
